БЕЛЕШКА ЗА АВТОРОТ
Звонко Танески е роден на 12. 03. 1980 година. Дипломирал на Катедрата за општа и компаративна книжевност на Филолошкиот факултет во Скопје (2002). Остварил студиски престој на Универзитетот во Перуџа, Италија (2003). Докторирал на Филозофскиот факултет при Универзитетот „Коменски“ во Братислава, на Катедрата за словачка литература и литературна наука, во научната област „Теорија и историја на словачката литература“, а со тема од модерната словачка поезија: „Модели на метафорична слика во поезијата на Јан Ондруш“ (2007, PhD.). Подоцна уште докторирал и на Катедрата за превод и толкување на Филозофскиот факултет при Универзитетот „Константин Филозоф“ во Нитра со тема од областа на словачко-македонските книжевни и културни врски (2008, PhDr.). На братиславската катедра ги предавал периодично предметите „Преглед од историјата на јужнословенските литератури“ и „Современа словачка поезија“ (2005-2007). Работел и како прв лектор по македонски јазик и литература на Катедрата за словенски филологии, на Филозофскиот факултет при Универзитетот Коменски во Братислава, Словачка (2004-2007).
Член е на Клубот на независни писатели при Асоцијацијата на писателски организации на Словачка (од 2006 година), член на Независните писатели на Македонија (од 2012 година), прв македонски редовен член на Меѓународната асоцијација на писатели и публицисти (Authors and Publicists International Association) – МАПП / APIA со седиште во Рига – Латвија (од 2014 година); член на Светското поетско друштво ̶ Poetas Del Mundo (од 2016 година); член на Словенската литературна и уметничка академија со седиште во Варна – Бугарија (од 2016 година); член на Друштвото за компаративна книжевност на Македонија (од 2013 година), на Чешко-словачката асоцијација за компаративна книжевна наука (од 2016 година) и на Европската мрежа за книжевна компаратистика (Réseau européen d´études littéraires comparées / European Network for Comparative Literary Studies) од 2009 година; активен член на Здружението на преведувачи на Република Македонија (од 2012 година) и на Македонско-словачкото друштво за економска и културна соработка (од 2012 година), а исто така и член на главниот научен борд на меѓународните списанија Konštantínove listy од 2012 година, Art Communication & Popculture – A&P од 2014 година, Litikon – Journal for Literature Research од 2016 година (Нитра, Словачка), како и постојан надворешен соработник на Ревијата за книжевност − Бранувања од 2016 година (Струга, Македонија). Почесен член е на Словачкиот ПЕН центар од 2013 година.
Работел како доцент на Факултетот за странски јазици при Универзитетот ФОН во Скопје (од 2011 до 2014 година), а од 2012 до 2014 година бил член и на универзитетскиот Сенат. Таму ги предавал предметите: „Теории и техники на преведување“, „Теории и техники на толкување“, „Теории и техники на комуникација“, „Стилистика“, „Академско пишување“ и „Македонски јазик како мајчин и немајчин“. Во 2012 година добива и официјална лиценца / потврда за признато право за лекторирање од страна на Советот за македонски јазик при Владата на Република Македонија. Во 2007-2008 година работел како научен и стручен советник во Институтот за светска литература при Словачката академија на науките во Братислава. Од 2007 до 2011 година работел и како научен кадар во Институтот за проучување на културното наследство на Кирил и Методиј на Филозофскиот факултет при Универзитетот „Константин Филозоф“ во Нитра, а повторно таму работи од 2014 до септември 2015 година. Од 2008 до 2011 година работел и како прв лектор по македонски јазик и литература на Катедрата за словачки јазик на Филозофскиот факултет при Универзитетот „Константин Филозоф“ во Нитра. Во декември 2011 година му беше доделен и високиот научен степен II a (самостоен научен истражувач) од страна на Комисијата за вреднување на научната квалификација на кадри при Словачката академија на науките во Братислава.
Од септември 2015 година работи како универзитетски професор на Катедрата за словенски филологии на Филозофскиот факултет при Универзитетот “Коменски“ во Братислава, каде што предава Јужнословенски книжевности, Книжевна компаратистика, Теорија на преведување и меѓулитерарност, но, исто така, под негово водство повторно се отвораат во Р. Словачка (на најстариот, најголемиот и најдобриот државен универзитет „Коменски“ во Братислава) и предметите „Македонски јазик 1 и 2“ и „Факти за Македонија“.
Добитник е на повеќе книжевни награди во Македонија и во странство, меѓу кои би можеле да се издвојат наградите за поезија: од C. R. I. C. за млади уметници од медитеранските и балканските земји (Реџо Калабрија – Италија, 1995), наградата „Ацо Караманов“ (Радовиш, 1997), „Бели мугри“ (Скопје, 2012), златен медал “Poet laureate” (Манила – Филипини, 2013), плакета за целокупно поетско и научно творештво и за посебни заслуги во областа на славистиката од Ректорот на Универзитетот во Варна во рамките на меѓународниот книжевен фестивал “Словенска прегратка“ што го организира Словенската литературна и уметничка академија (Бугарија, 2015) и др., за најдобар книжевен превод – „Златно перо“ (за преводот на делото „Патагонија“ од Душан Митана во 2013 година) од Сојузот на литературните преведувачи на Македонија, како и наградите за научен есеј: на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје (1999, 2000, 2001), на Институтот за јазична и стручна подготовка на странски студенти и докторанди (ÚJOP) во Братислава (2003), на меѓународното списание „Корени“ за 2013 година, потоа меѓународната награда „Гоцева мисла“ што ја доделува Фондацијата за културна и научна афирмација „Македонија презент“ од Скопје за севкупен ангажман и придонес на планот на афирмацијата и презентацијата на македонската литература и култура во странство (2016) и др. Тој е и организатор и делегат на педесетина литературни конференции и фестивали низ Европа, а, исто така, и раководител и соработник на неколку меѓународни научно-истражувачки проекти. Бил еден од уредниците на македонското електронско списание за книжевна херменевтика Мираж (www.mirage.com.mk), како и еден од уредниците на словачкото академско списание за културно наследство и историја на славистиката – Константинови писма (од 2008 до 2012 година). Во периодот 2006-2007 година ја извршувал и функцијата редактор и интерен аналитичар во словачкиот Интернет-портал за меѓународни односи Евромонитор. Тој е и стручен консултант за прашања од областа на македонскиот јазик, литература и култура во Енциклопедискиот институт при Словачката академија на науките во Братислава од 2008 година. Бил назначен и за почесен претседател на 13-тиот светски филателистички конгрес од областа на религионистиката, кој се одржа во Нитра во 2008 година. Во 2009 година му беше доделена висока словачка државна награда за научни достигнувања и за исклучителни публикации од страна на ректорот на Универзитетот во Нитра, а во 2015 година ја освои и премијата на Литературниот фонд на Словачка за најдобра научна и стручна литература за 2014 година во категоријата „Речници и енциклопедии“ за ко-авторството на делото „Словачко-македонски речник“.
Поетски книги: Отворени врати (1995), Хорот на гнилите лисја (2000), Срт (2003), Чоколада во портфолио (2010), Нежности без гарантен лист (2012), Чекајќи ја историјата (2016), книжен поетски избор на словачки јазик Dobrý lovec (2016).
Лингвистички трудови: Мал лексикон на помалку познати зборови иизрази (ко-автор, заедно со Лилјана Угриновска, 2003), Македонско-словачки прирачник за конверзација (2006), Словачки низ разговор со кратка граматика (2013), Словачко-македонски речник (ко-автор, заедно со Гоце Цветановски – редактор и Љупчо Митревски, 2014).
Книжевно-научни монографии: Metaforické modely obraznosti v poézii Jána Ondruša (Nitra, 2008), Slovensko-macedónske literárne a kultúrne vzťahy (Bratislava, 2009), Македонско-словачки компаративни согледби – студии и интерпретации (Скопје, 2012) и Просторите на текстот – по врвиците на критиката и на академското пишување (Скопје, 2015).
Научен ко-редактор на словачките академски публикации: Duchovné, intelektuálne a politické pozadie cyrilo-metodskej misie pred jej príchodom na Veľkú Moravu (Nitra, 2007), Poznávanie kultúrneho dedičstva sv. Cyrila a Metoda (Nitra, 2007), Význam kultúrneho dedičstva sv. Cyrila a Metoda pre Európu (Nitra, 2008); Európske kontexty interkultúrnej komunikácie (Nitra, 2009), Macedónsko-slovenské literárne, kultúrne a jazykové vzťahy / Македонско-словачки книжевни, културни и јазични врски / Macedonian-Slovak Literary, Cultural and Linguistic Relations (Nitra, 2015), Македонско-словачки книжевни, културни и јазични врски 2 / Macedónsko-slovenské literárne, kultúrne a jazykové vzťahy 2 (Скопје, 2016); ко-редактор на Зборниците на поезија и кратка проза на младите од просторите на поранешна Југославија – Rukopisi 35, 36, 37, 38, 39 (Панчево – Србија, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016); главен редактор и приредувач на хрестоматијата Единство на многугласјето – поглед врз новата словачка литература и култура низ македонскиот превод (Скопје, 2012), како и член на главната стручна редакција на петтомниот капитален проект „Антологија на светската поезија (преведена на македонски јазик)“ (Скопје, 2015-2017).
Преводи и препеви на македонски јазик – на избрани творби од авторите: Пол Рикер и Ричард Палмер (од англиски); Марлена Зингер (од полски); Чарна Поповиќ, Марија Драгниќ и Ненад Трајковиќ (од српски); Христо Ботев, Пејо Јаворов, Никола Јонков Вапцаров, Димана Иванова (од бугарски); како и Рудолф Фабри, Владимир Рејсел, Јан Брезина, Павел Бунчак, Јан Рак, Јулиус Ленко, Штефан Жари, Јан Ондруш, Иван Купец, Павел Виликовски, Јан Замбор, Милан Рихтер, Станислава Хробакова-Репар, Вилијам Климачек, Вера Прокешова, Иван Лаучик, Ерик Јакуб Грох, Иван Коленич, Александер Халвоник, Михал Бабјак, Јан Гавура, Дана Кршакова, Петер Шулеј, Михал Хабај, Мартин Палух, Мира Кератова, Јана Бењова, Душан Митана, Франтишек Липка, Јурај Шебеста, Љубомир Фелдек, Мирослав Демак, Игор Хохел, Мирослав Дудок, Петер Били, Мартина Грманова, Петер Иванич и други (од словачки). Преводи од македонски на словачки јазик на избрани текстови од авторите: Богомил Ѓузел, Соња Стојменска-Елзесер, Ангелина Бановиќ – Марковска, Маја Јакимовска-Тошиќ, Катица Ќулавкова, Лидија Димковска, Игор Исаковски, Стево Симски, Јовица Ивановски и др.
Негови песни, есеи и културолошки согледби се уште преведени и објавени на англиски, италијански, шпански, словенечки, српски, хрватски, албански, бугарски, есперанто, руски, украински, полски, чешки и словачки јазик, а исто така, дел од неговото творештво е уште публикувано или претставено, на различни јазици, во Хрватска, Босна и Херцеговина, Србија, Бугарија, Црна Гора, Словенија, Италија, Шпанија, Латвија, Р. Ирска, Чешка, Словачка, Полска, Русија, Индија, Филипини, Колумбија и САД.
BRIEF BIOGRAPHY
doc. PhDr. Zvonko Taneski, PhD. (born 12 March 1980, Skopje, Republic of Macedonia). Studies of General and Comparative Literature was graduated from the Faculty of Philology of Ss. Cyril and Methodius University in Skopje. In 2007 he defended his PhD. thesis from “Theory and history of Slovak literature” at the Department of Slovak Literature and Literary Science on Faculty of Arts at Comenius University in Bratislava, Slovak Republic. He worked as an independent researcher at the Institute of World Literature in Slovak Academy of Sciences in Bratislava (2007–2008). In year 2011 the Commission for assessing scientific qualification of Slovak Academy of Science acknowledged his scientific qualification level IIa (senior researcher) in year 2011 and in the same year he received a habilitation at the Faculty of Foreign Languages FON University in Skopje, where he worked from 2011 to 2014. He worked at the Research Institute on Cultural Heritage of Constantine and Methodius in Faculty of Arts at the University of Constantine the Philosopher in Nitra from 2007 to 2011 year and at the same workplace acts as assistant professor (2014–2015). From September 2015 he works as an associate professor on Department of Slavic Philology in Faculty of Arts at Comenius University in Bratislava. Research activities: Comparative Slavonic Studies and Balkan Linguistic and Literary Studies.
Scientific monographies: Metaphorical models of figurativeness in the poetry of Ján Ondruš. Nitra: 2008. ISBN 978-80-969594-3-3.; Slovak-Macedonian Literary and Cultural Ties. Bratislava: 2009. ISBN 978-80-89030-43-9.; Macedonian-Slovak Comparative Views – Studies and Interpretations. Skopje: 2012. ISBN 978-9989-886-89-8.; The Spaces of the Text – along the paths of criticism and academic writing. Skopje: 2015. ISBN 978-608-4614-84-5.
Македонски јазик
ПОШТЕНСКО САНДАЧЕ
Поштенското сандаче во зградата со денови ми се полни само со прашина.
Досега не ни претчувствував
колку твоите чести писма раѓаат љубов кон поштарот.
Можеби поштарот и ќе нè надживее, велам,
додека речиси невидлив се влечам покрај контејнерот
преполнет со нешто што го направил некој друг.
НАШАТА ТАТКОВИНА
Во медиумскиот молк наоколу
зборовите се принудени да шумат во саксиите со цвеќиња
нашите тела од рекламните билборди не ги измачува ништо толку
колку празните прегратки
нашата татковина е таму, каде што историјата тргнала по погрешен пат
каде што срцето станало орган за вид: пештера
што ги прима сите одгласи во себе за да траат долго
бидејќи платата останува премногу мала за сите ќефови
ПРАВОПИСЕН МОЛК
Го имам твојот број на мобилен
трите твои и-мејл адреси
но, за жал, ги немам твоите брчки на челото
и глувчешката дупка за влез во твоите соништа
Затоа, не се јавувам, не пишувам, не сонувам.
Се плашам од повратниот одговор.
Паметам дека во твојот молк неодамна
имаше правописни грешки
НИ ФАЛИ ДОСТОЕВСКИ
Филмската уметност некогаш беше дел од животот,
денес е дел од дневната соба
Ама, политиката, пак, е веќе само уметност на можното,
а не на доброто
•••
Не гледам веќе филмови со титли, а политиката не ја поднесувам.
Читам сè поодбрани книги. Но, и читањето го расипува видот:
не за џабе најточен поглед на светот имаат неписмените.
•••
Добриот автор има многу идеи, ама и добрата идеја има многу автори.
Оној, навистина добриот, го беше измислил зборот
за да му се смести во главата сиот свет
•••
Поетите, пак, што ги споредуваат жените со цветови
изгледа никогаш не биле градинари.
•••
Идиоти имаме многу. Ни фали Достоевски.
ЖЕШКИ ИГЛИ
1.
Деновите се игли под ноктите долги
болни претчувства
во недоспаните мугри
под стапалките скршени огледала,
наѕри,
уморна дури до прагот на коските,
дури до прав
да, знаеш дека најтешко е да размислуваш над ништото.
2.
Љубовта е како лепак, кога ќе се исуши станува тврда.
Второ лице можеш да одглумиш, второ срце – тешко.
Кога имаш скршено срце, пак, не си ја крши уште и главата.
Со жешки игли нема смисла да се шие,
ќе се скине конецот.
ОТПУШОЦИТЕ ЌЕ СТАНАТ ПРЕКУ НОЌ НОВИ ЦИГАРИ
Отпушоците ќе станат преку ноќ нови цигари
младината предвреме отидена во пензија
ќе се засити од чадот во кој ќе си ја дошмркува амбицијата
новиот свет ќе се спрпелка во забревтаната нишалка на сонот
Отпушоците ќе станат преку ноќ нови цигари
сите млади жени што личат на лотки
веќе нема да гласаат на штотуку завршените избори
стравот ќе им оди зад петиците и ќе флертува со нивните сенки
Отпушоците ќе станат преку ноќ нови цигари
нас потоа ќе нè натоварат на двоколка од која редовно ќе скокаме
опиени од фујарата на еден слепец
за да одиме на нозе напред удирајќи по газињата на девојките пред себе
Отпушоците ќе станат преку ноќ нови цигари
птиците без јато ќе мафтаат со личните карти на ангелите без дозвола за престој
по ѕидовите низ градот насекаде ќе се испише тишината
на влезот од возовите – пушачите ќе почнат страсно да ги штедат новите цигари
Словачки јазик
Zvonko Taneski – Básne
MILOVANIE PO OPITEJ NOCI
Ráno si umyjeme zuby
a budeme dlho stať pred zrkadlom s penou v ústach
budeme vychutnávať vlastné zahanbenie
Ráno sa ma iba opýtaš kam si položila hodinky
a ja ťa poprosím, aby si zapla rádio
hlásateľ ranných správ nás poinformuje o tisíckach študentov
ktorí odišli na sviatky domov
a takticky pomlčí o našej poslednej noci v modernom internáte
Ráno sa budeme cítiť príliš opustení a vyjdeme von do hlučných ulíc
a budeme sa hrabať vo vreckách a hľadať stratený čas a platný cestovný lístok
vietor prifučí prázdnymi rukami
ako nezamestnaný poštár a radostne sfúkne
pokrčený papierik s narýchlo napísanou nepotrebnou adresou
a bude mi tak nepríjemne sa s tebou rozlúčiť
a oprieť sa o studené okno v autobusu
a mlčať
teraz však veľa rozprávame
hrdlom nám prejdú všelijaké uznania
rovnako hladko ako štamperlíky
a slová sa nám zauzlujú
a budeme odlietať niekam hore
až kým nepocítime
že odtadiaľ tvoríme nového človeka
SEN O LIETANÍ
Niekedy otváram okno,
aby som sa naučil lietať.
Pozerám dolu,
kde pľuje diaľnica s bruchom horkým od aut,
a vždycky radšej mením svoj zámer.
Schádzam dolu po schodoch
(iba keď výťah nefunguje),
kroky ma najčastejšie vedú do lesa,
ktorý je plný zvierať a démonov,
čo sa ukrývajú v korunách stromov,
tam chodím hlemýždím krokom
tak dlho, pokiaľ neurčím miesto,
kde sa momentálne nachádzaš ešte rozospala,
potom úlehám na zemi a cez vetve borovíc
(z ktorých sa robí borovička)
hľadím na oblohu.
Keď sa mi podarí zaspať,
zdáva sa mi sen o lietaní,
vždycky sa však po ňom budím
vo svojej posteli.
BÁSNICKÁ VEČER
Naladení básnici z viacerých strán
recitujú o bývalých láskach, rodnom kraji,
letných krajiniek a veľkých národných počinov
dieťatko v publiku sa stráca podávajúc svoje ruky
do objatia matky
a trblietavým hlasom ju prosí
aby nepovšimnuté vyšli z auly
pred začiatkom veľkej streľby
POŠTOVÁ SCHRÁNKA
Moja poštová schránka v činžiaku deň za deň sa plní iba prachom.
Doteraz som ani netušil
koľko tvoje pravidelné listy rodia lásku k poštárovi.
Možno poštár prekoná aj našu smrť, vravím,
kým skoro neviditeľným sa vláčim vedľa kontajneru
preplnený niečím, čo urobil niekto iný.
IMPRESIA
Keď mesto ticho mlčí
prichádza podvečer
melanchólia za uhlom
kradne zabudnutých bicyklov
Blázni spievajú
a muži už šoférujúc
zabúdajú na mena
svojich žien
NAŠA VLASŤ
V mediálnom mlčaní naokolo
slová sú prinútené šumieť v kvetináčoch
naše tela z reklamných bilbordov netrápi nič toľko
ako prázdne objatia
moja vlasť je tam, kde dejiny vyrazili zlou cestou
kde sa srdce stalo zrakovým organom: jaskyňa
ktorá prijíma všetky odozvy v sebe, aby trvali dlho
keďže výplata zostava príliš malá na splnenie všetkých túžob
PRAVOPISNÉ MLČANIE
Mám tvoje číslo mobilu
tvoje tri emailové adresy
ale, žiaľ, nemám tvoje vrásky na čele
a myšiu dieru na vstúp do tvojich snov
Preto nevolám, nepíšem, nesnívam.
Bojím sa spiatočnej odpovede.
Spomínam si, že v tvojom mlčaní nedávno
boli pravopisné chyby.
Македонски – Англиски јазик
Zvonko Taneski (1980) is a Macedonian poet, literary critic, translator and university professor, living and working in Slovakia. Author of six books of poetry: “Opened doors” (1995, Kuboa), “The Choir of Rotten Leaves” (2000, Matica makedonska), “The Ridge” (2003, Magor), „Chocolate in portfolio” (2010, Blesok), “Necking without warranty card” (2012, Kočo Racin) and “Waiting history” (2016, Antolog). His poems has been translated into numerous languages and published in the national literary periodicals, as well as in the foreign.
Соба
Зошто не ми дозволија да си ја заменам собата –
за да се чувствувам поудобно,
кога и критичарите го менуваат личниот метод
за да бидат поактуелни во периодиката?!
Сите се одлучија за светли и пространи соби
со проверено приспособлив мебел,
јас премолчев за едната нова, но тврда фотелја,
иако другата ја немаше воопшто, а требаше да се неделиви,
како што литературата е неделива од науката за неа.
Зошто бев нестандарден во изборот на интимна постела
и не настојував на експериментирање?
Литературата бара свежи љубовни маски за моделирање:
воден кревет, егзотичен партнер, друга боја на кожа, вера,
непредвидлива авантура…
И не зависи сè од тоа, мислев, на која страна гледа прозорецот,
важно е и каде е свртена Таа, кого гледа
и во што се препознава?!
„Во секоја соба има огледало“, па божем и во мојата,
бидејќи и таа, според ниедно правило, не морала да претставува исклучок.
Зошто тогаш главата ми личи на синтагматска оска
кога ми е спружена лесно на перницата,
а станува хипертекст кога насоне пропаѓа длабоко во неа?
Требаше ли, всушност, да ми ја заменат собата?!
Room
Why didn’t they let me change the room
and make me feel better,
now that even the critics are allowed to change their views
and earn more space in the magazines?
They all went for large and bright rooms
with evidently functional furniture,
and I didn’t even complain about the only one new, but hard armchair,
no trace of the second one, though there should’ve been a pair,
just like literature is inseparable from the science about it.
Why was I not standard guest when choosing the bed,
and was so resolute in my desire to experiment?
Literature needs fresh love masks for modeling:
a water-bed, an exotic partner with different skin color, faith,
an unexpected adventure…
But not much depended on, I thought, what view the window had,
everything depended on where and who she’d look at
and who she’d recognize.
“Each room has a mirror”, so I hope mine would have one too,
for it shouldn’t, by any means, be an exception to the rule.
Why does my head look like a syntagmatic axis
though it is laid softly on the pillow,
and becomes a hypertext when it sinks in deep sleep?
Shouldn’t they have let me change my room?
(Translated into English by Zoran Ancevski.
English language editor: Lee Schweninger.)
Сакав да пишувам
Сакав да пишувам песна за тебе –
да те соблечам од сите метафори, метонимии и епитети,
да бидеш гола вистина,
официјална и прифатена од надлежните
како цврст доказ во самоодбрана
Сакав да пишувам порака до тебе
да те опишам како слегуваш кон мене со погледот прибран
без да се свртиш наоколу,
колку за проверка – да не те следи некој нескротлив и непримерен
Сакав да пишувам и-мејл до тебе
да потонам во твојата виртуелна нежност
и да самувам салноќ пред мониторот вклучен –
да не ми изгорат очите од мракот –
пред да те видат на јаве по подолго време
Сакав да пишувам писмо до тебе
да те наградам со милост –
да ја имаш како резерва или вишок,
кога подзабораваш да се насмевнеш за поздрав
Сакав да пишувам, ама веќе се премислив.
Така продолжувам и понатаму да сакам.
I Wanted To Write
I wanted to write you a poem –
to strip you of all the metaphors, metonyms and epithets,
so that you be the naked truth,
official and recognized by the authorities
as a conclusive proof in self-defence
I wanted to write you a message
to describe you descending towards me
with a collected look,
without looking round
in case you’re being followed by anyone
untamable or indecent
I wanted to write you an e-mail,
to arise in your virtual tenderness,
and spend the ’ntire night lonesome in front of a running monitor –
so that my eyes don’t burn out in the dark –
before they get to see you in person
after a longer while
I wanted to write you a letter,
to reward you with mercy
so that you have it in reserve or in surplus
whenever you forget to smile
when greeting
I wanted to write but I’ve changed the plan.
So I further continue to want.
(Translated by Jovana Stojkovska)
Судски процес против неверата! Среќен почеток!
„Миланскиот трговец со крзна Џино Касамањаги
е сопственик на една непотпишана и недовршена слика
за која постојат непотврдени сомнежи
дека му припаѓа на големиот австриски сликар Густав Климт“,
јавија од Ил Џорно, пред новите судии
да ја положат свечената заклетва – дека ѝ се верни
на правдата и дека ќе ја судат неверноста во секоја смисла
(не наведоа конкретно, за да не бидат сфатени претенциозно!)
Поротата, во знак на протест, одби да им свари чај,
зашто (образложија!) пареата можела да ѝ наштети на концентрацијата,
кога раката ќе го става потписот на својата иднина,
иако струката дозволува слобода на движењето
и истражување на чувствата…
Притоа, не смееја да пијат ниту ракија,
зашто таа дејствува како мултивитамин,
што значи како допинг,
а некој може да го сфати тоа и како поткуп?!
Рефератите им ги подготвија економистки со високи функции,
специјализирани за литературна работа во слободно време
и за часови по креативно пишување,
зашто платата и звањето им беа недоволни да се реализираат потполно
(или уште во младоста се стремеле да ја сменат професијата, но не успеале!)
Трагикомедија, очигледно. Според класичната поделба, нели:
Трагичното за Големите
Комичното за Малите
Зошто тогаш не се држите до најновата француска мода при облекувањето
кога доаѓате на работното место?, се запраша
главниот лик како херој на заборавената долна класа.
И пак преовлада прозаичното, на крај, се изнасмеа
Неговото Височество
над својот поетски првенец.
Среќен почеток!
A Trial Against Disloyalty. Good Luck!
“The fur merchant of Milan Gino Casamanagi,
is the owner of an unsigned and unfinished painting
for which there are potential claims
that it belongs to the great Austrian painter Gustav Klimt”,
Il Giorno informed, in front of the new judges
in order to take the oath that they’ll be faithful
to justice and that they’ll bring disloyalty to trial in every sense
(they didn’t specify exactly, not to be taken pretentiously!)
The jury, in protest, refused to cook them tea,
because (they explained!) the steam could affect concentration
when the hand will be putting the signature of its future,
even though the occupation allows freedom of movement
and cross-examination of feelings…
At the same time, they were neither allowed to drink brandy,
since it acts as a multivitamin,
i.e. as doping
and some might even take it as bribing?!
Their essays were prepared by high-ranking economists,
specialized in free-time-literary work
and in creative-writing lessons,
since they found their pay and calling insufficient for
full self-realization
(or they’d striven, even in their youth, to change
their profession but didn’t succeed!)
A tragicomedy, obviously. After the classic division, right:
the tragic for the Big
the comical for the Small
Then why don’t you stick to the new French fashion in your dress
when you come to work?, wondered
the main character as the hero of the forgotten lower class.
And once again, the prosaic prevailed, in the end,
His Majesty
laughed off his poetic first.
Good Luck!
(Translated by Jovana Stojkovska)
Бела глетка
„Вечерва јас сум змеј“,
кажа меѓу редови немиот раскажувач,
необѕрнувајќи се подобро
на роденденската фигурка
која личеше и на крокодил.
Но, не е битно, важно кога се чита –
предизвикува смеа,
̶ тоа е ефектот баран долго
во одамна отпечатените дела:
нелекторирани, ама строго рецензирани
од најблиските пријатели, секако – позитивно,
зашто во спротивно се рушат сите привилегии,
што треба да подразберат и возврат
за сличната дејност.
Најдобро, затоа, меѓу нас – нараторски немо,
кажете си дека се откажувате од таквата работа –
не ви требаат повеќе ласкања и противници,
̶ ама немојте да престанете и со творење
некои љубопитци жедно чекаат да го лапнат
новиот хит.
Ќе биде тоа добра лекција, не само за младите.
За повозрасните, посебно.
И во белата ноќ, кога не се гледа
ниту точката пред себе,
белото е ништо
белото е мрак
белото е слепа љубов
Дајте светлина!
Гласно замоли имплицитниот автор
по враќањето од договорениот состанок
со одбраната публика.
„Зад затворени врати се анализирало најотворено“,
заклучи подоцна.
A White View
“This evening I’m a dragon”,
said the dumb narrator between the lines,
without looking closer at the birthday figure
which resembled a crocodile.
But it doesn’t matter, what’s important is that when read –
it generates laughter,
that’s the long-sought-after effect
in the long-ago-printed works:
not proofread, yet heavily censored
by the best friends, of course – positively,
since otherwise all privileges are lost
which go without saying and should be returned
in similar occasions.
It’s best, therefore, between us – narratoresque dumbly,
to admit that you’re giving up all such responsibilities –
you need no further flattery and rivalry,
yet do not just as well stop creating,
the curious ones are waiting thirstily to lap up
the new hit.
It’ll be a good lesson, not only for the young.
For the elderly, even more.
And in the white night, when you cannot see
even the dot in front of you,
white is nothing
white is darkness
white is blind love
Give me some light!
Loudly implored the implicit author
after returning from the arranged meeting
with the implied audience.
“It is behind closed doors that one can analyze
most openly”,
he later inferred.
(Translated by Jovana Stojkovska)
Добар ловец
Еден, два и опааа!
Повторно паѓам во сон,
заморот ме следи секаде,
одморот не го пушта од канџите,
не ми дозволува да пркнам,
очите да ги отворам што светат како неонки
со стар датум на производство,
светот да го опипам со пулс на невротичар
на кого задолжително му треба дневна доза опиум,
зашто нема автомобил да отиде на инфузија
Два, три и долууу!
Си игра јазикот со своите форми,
со својата функција на дежурен полицаец,
обидувајќи се да го испита мојот хранопровод
како ги голта граматичките правила:
како бонбони, како чоколада, како роман
Лоша игра, музо!
Штотуку се бевме навикнале на лингвистичка работа
и ете ти ги литератите со својата фантазија –
да бараат пукнатини во јазикот,
да си ја продлабочуваат имагинацијата
Постои ли сега некој доброволец, кој ќе ги запре во потрагата?
Добар ловец, можеби.
A Good Hunter
One, two and oops!
I’m falling asleep again,
I’m followed by fatigue everywhere,
it won’t release the repose from its claws,
it won’t allow me to sprout,
to open my eyes that shine like neon lights
with an expired date,
to palpate the world through the pulse of a neurotic
obliged to take a daily dose of opium
since he lacks a car to take him to infusion.
Two, three and down!
The tongue is fooling around with its forms,
with its function of a policeman on duty,
trying to examine my alimentary canal
how it swallows the grammatical rules:
as sweets, as chocolate, as a novel.
A bad game, muse!
No sooner have we got used to linguistic labour
than there go the men of letters with their fantasy –
to look for cracks in the tongue,
to deepen their imagination.
So is there now a volunteer to stop them in their search?
A good hunter, perchance?
(Translated by Jovana Stojkovska)
Италијански јазик
LA GABBIA
Il tempo soffia attraverso scheletri porosi
soffia come il vento
scorre nelle vasche come sangue infiammato
E luce
scorre la lava dei vulcani
arrivata fino ai miei piedi
le mie parole mai pronunciate
si compongono in salde rocce e montagne
Ho murato il tempo nella pietra
e la stella cieca
mi porta verso il tuo cuore
in una gabbia.
(Traduzione dal macedone: Anastasija Gjurcinova e Maria Mazza)
Руски јазик
Стихи
Перевёл с македонского Гурген Баренц
Ночной кошмар
Уйдешь быстро
как сбежавший из больницы сумасшедший,
потому что где-то должен быть рай
или какое-то другое место
где сумасшедшие
совершенно лишние
вдруг в себе
почувствуешь
концентрационный лагерь
из которого можно выбраться
лишь посредством воображения
Беременность
Блаженствуя лежишь и напеваешь
а пианино играет в чёрно-белые игры
с твоими пальцами
на твоей шее
золотая цепочка с медальоном
улыбается словно младенец
Новый ангел молочный
знает
когда ему нужно прийти
и позаимствовать голос для пения.
Условный стих
И стих для нас условным знаком стал
в сущности это не что иное
как рожденная страстью любовь
как воспоминанья о минувших днях
как страх живущий в нашем подсознании
или как опьянение от пива
а может быть
как раз наоборот?
Всё еще влажная
На постели
всё ещё влажная после душа
лежит женщина
застреленная
будильником
Выкуренное стихотворение
Выбрасываю твою
Теперь уже по-настоящему последнюю
Пачку
Сигарет
Скорая помощь
ночь, телефонный коммутатор,
агонизирующая луна.
Мертвые врачи
Спят наготове
в машине скорой помощи.
О тебе
Иногда я о тебе шепчу
сам себе
словно в уши мира клевещу
Иногда я о тебе шепчу
сам себе
только так как прошептал бы ветру
(которому очень хотел бы
швырнуть свой шёпот в лицо )
до тех пор пока мы с тобоц
не найдем друг друга
и не одержим победу
над поражением наших губ
Испорченная погода
В начале было Слово
и вслед за ним
было сказано все остальное
после него – крылья бабочек
с истекшим сроком годности
затрепетали и испортили погоду
Странное представление
Толкаюсь руками
когда крещусь в церкви
На выходе из храма
решительно стою на переходе
и на улице
оглядываюсь по сторонам
и смотрю
сколько людей идет за мной
когда представляю тебя
обнажённою как полотно
No more Censorship
Нет, моя любовь,
я не стану презервативом.
Хрватски јазик
Zvonko Taneski
(iz zbirke Čokolada u portfelju – 2010.)
POGLEDI PO NOĆNOJ PLESAČICI
1.
Noćna plesačica večeras gleda DVD snimku, kaže kako je sve u redu,
plesala je u nekom drugom pubu
Noćna plesačica nosi crvene, svilene čarape s čipkom,
A posvuda se hvali kako joj ih je kupio pjesnik sa žutim donjim rubljem
Noćna plesačica puši cigaru na terasi mog službenog stana,
te se pravi, da ne zna što u ovome trenu kucam po tastaturi
Sutra će gostovati na najgledanijem TV kanalu, govorit će o nama (to nije točno),
zatim će mi kupiti buket cvijeća
Napomenut će i to, kako vrijeme plesačica tek dolazi, –
tako uostalom i majke krote vragolastu djecu
A ja znam, mislila je na nešto drugo,
Ali je zaboravila na vrijeme popiti tablete za smirenje
2.
Ja stoga neću čekati njeno vrijeme
Sve dok se njena pamet zaludu nada
Bučno bučno bučno
Prepuštam se plesu
(Private show)
dok se pogledi barmena sijeku na njenome tijelu –
na tijelu koje mutira pred oštricom njihovih prijašnjih pogleda –
pogledima koji im oduzimaju snagu,
pogledima koji im daju moć
GRIMASA S PLAMIČKOM
Kao u animiranom filmu – ulazim bez poziva,
konture su mi još nedocrtane (no ja još ne mogu ništa napraviti),
stupam sa cijelom šapom na konkretnu scenu,
na konkretnu pamet. Skačem po njoj poput djeteta koje se ispovijeda pred tuđim očima,
ustima naivnog ljubavnika, u prazno, sam –
miris starih svijeća (propuh koji im nosi prašinu u njedra)
siječe mi lik napola naspavan napola isplakan,
lik koji je oštrica
hoću li ju sada istrgnuti – vlas kose što mi dosiže do ispod obrva,
ispod posuđenih mačjih očiju, koja su zabezeknuta u pitanju
kako bi doznali što ima ispod muškoga korijenja?
Samo korijenje.
Padam na koljena pred stopalima svoda, budalast –
Konkurencija mi je, svakoga dana, prije no što se razdani i u sumrak,
vatra koja im se smiruje među prstima –
plamičak, kojeg drže kao grimasu.
S utiscima.
Prodajem sjenku čovjeku koji se odgaja noževe u pepelu,
namjerno ostavljam razmak između usana, daljine –
kao usne vrutka. Pred mučaljivim slivom.
Gubim snagu pred usisavačem s množinom mojih sokova,
Drsko su ranjeni dlanovi povjerenja.
Zid, bolan od apstraktnih milovanja, vjeruje:
Dobro ime piše povijest doma. Zamišljen u ogledalu.
Do kad će mi kretnje biti filmsko –
groteskne, kao vlastito sklonište?
Ja, lik presječen tvojom rukom, gorim u vidu grimase.
Ti, za divno čudo, prisvajaš dim.
U prostoriji je zabranjeno pušiti. Pa, dim i nije od cigarete!
POBAČAJ PJESME I ŽIVOTA
1.
Gori u meni stara koža,
vatra zahvaća i kosti, preko zidova – i rebara ulica
gore gradovi u meni
rijeke mi teku posred tijela
obojani zid mi stvara azil
jastuk je od istoga materijala kao i san
golotinju se ne može dvaput udvojiti
reprizirati je
(biti gol u duši je posljednja golotinja
koja još uvijek ima cijenu –
o svemu ostalome se može lagati.)
Golotinja gori, spašavajući svijet od trivijalnosti,
originali, pak, ne mogu izgorjeti, oni su arhivirani.
Pulsirajuće srce oslikava na crno-bijelome monitoru
slomljene naočale u futroli, šal, 12 knjiga
voljeti znači tolerirati laž
Ne boj se, oni što te pozdravljaju su voda koja sama isparava –
likvidacija ide po zacrtanome planu
Barem su djeca ovdje.
Malovjerni, mislite na koralje!
2.
Stavljam pjesmu pod rendgen.
Možda će prepoznati i definirati bolest.
Ekselencijo, budite barem danas malo pronicljivi
san samo neka ostane lijen –
kada je stih još uvijek gol, neobučen u odjeću riječi
napravite pobačaj pjesme i života.
Uspješno abortirajte.
JEŽEVE IGLICE
I u hotelima u kojima slučajno boravimo –
prljave plahte su nam sredstvo pomirenja
svakoga jutra
radost, kada nam odleti prvim čarter letom –
kada se dobrovoljno objesi na jarbol
i nehotice, napravit će tristo marifetluka najbližima
tirani će posumnjati –
(tirani čežnje)
u dobroj namjeri onih koji su pokrenuli lavinu,
ostavili neplaćene račune za struju i centralno
i požurili krenuti na put
s vatrom u prsima i dimom u nosnicama
Od tada, prije ručka ti redovito otkopčavam dekolte i hlače
neovlašteno ulazim u tebe pritiskom na Enter,
ali koristim i zaštitu pri penetraciji (dobar anti-virus), –
obadvoma to znači – u plodnim danima za stvaranje
promiskuitetne poezije
(jer umjetna oplodnja, u pjesmi, bila bi samo citat
bez mogućnosti za jaki orgazam)
dok mi duga kravata visi iznad tvoga pupka s pearceingom,
a ti me nastavljaš bockati ježevim iglicama
rasutima po plahti
Surovi smo, kad mislimo da se u partiji karata ne krije opravdana prilika
za bacanje lanjske turšije.
Pa da, ono što nam se događa je, zapravo, namješteno –
svijet ravnodušja je, po definiciji, nesiguran
SRETNO SE VRAĆAJUĆI KUĆI
Vraćam se kući s godišnjeg odmora:
u stan nije provaljeno, namještaj je čitav,
pjesme na policama nepošarane
slovački roman, nepreveden, na radnome je stolu.
Hoće li te razveseliti činjenica, kako se –
ništa nije dogodilo
nije gore
svi se ministri drže u foteljama
neprijatelji su samo ostarjeli
u poštanskome sandučiću nema nikakvih telegrama
novine imaju iste naslovnice
u njima ćeš pročitati kako je tu nekoć bilo dobro
ništa se ne treba mijenjati
svi su se promijenili
i misle po novome, po novome
naređuju i slušaju
kako disidenti stalno nešto izmišljaju,
a spasitelji stalno spašavaju,
pa zato i stari poeti moraju pisati po novome
i djeca se igrati (po starome)
Štoviše – i zrak se još uvijek može disati
i voda se može neprokuhana piti
i smeće ti na ulici još uvijek prvo upadne u oči
nakon bolnice se ne ide na groblje
osim u iznimnim slučajevima,
sve je iznimno,
jer kada shvatiš kako je sve po starome
kada se vratiš s godišnjeg odmora,
to je sretan podatak.
Ili uvredljiv.
IZLAZEĆI ZAČUĐENO IZ KUĆE
Uvijek kad se probudim ujutro
čudim se kako sam se rasanio i opet je bijeli dan
stan je nepoplavljen, prozori neogrebeni,
radna soba nedemolirana
čudim se, što me plin još služi, kao i priključci
s produžnog kabela kompjuterske instalacije
kotrljam se dolje po stepenicama i takoreći nemam vremena
za to što se hodnik nije urušio
U garaži se automobil može upaliti odmah –
iz trećeg, četvrtog puta
grad nije snašla nikakva nova afera
ni zračenje, ni epidemija ni gripa
pa se na putu do posla ne stignem načuditi
kako sve nešto još funkcionira
kako auti voze, pješaci pješače
dimnjaci ispuštaju u zatrovan zrak
još zatrovanije tonove
kako su najviši katovi visokih zgrada
još uvijek, na žalost, okupirani samo muškacima
kako radnici Betona gutaju
otrovne plodove dok grade kolosalne objekte
financirane fondovima Europske Unije
i kako nesvjesno fluktuiraju
između bolnice i groblja,
kako nam još uvijek objavljuju pjesme,
iako se u izdavaštvu ne prestaju gurati vječne
staro-srednje-nove generacije
što ne znači, je li, da su nas zaboravili i da bismo se trebali pomiriti
s viškom zabrana, omaški, naravoučenija
kako se u novinama verglaju samo prazne riječi, riječi, riječi
Makedonci u Beču se neće promijeniti u Austrijance
iako će za euro promijeniti i posljednju košulju
kako je čovjek na ulici još uvijek čovjek
ne klima glavom i ne pozdravlja te,
a nasmijat će se samo onda
kad te uhvati policajac,
jer si prekoračio dozvoljenu brzinu.
„Jeste li spremni platiti kaznu od 1000 kruna?“
Vadim posljednju kaznenu novčanicu
i više se ničemu ne čudim.
Sve je u redu, nema problema,
i čuđenje mora jednom završiti.
TAMNA SVJETLINA
Sin ti je uzeo drugu ljubavnicu s kojom si zgriješio
pjesmu ti neće uzeti ni prosjak
čak i kada bi je prije toga blagoslovio i potvrdio da je dobra.
Makroi te u poetskim krugovima imaju na popisu
njeni će te šefovi ubiti, nećeš objaviti niti stih
i ovo, zapravo, pišu za sebe,
svejedno je što napisano ima svoj gen, svoju krvnu grupu,
iako će se kasnije, među ljudima, raširiti verzija po svojem predlošku
koja može biti i dobronamjerna, subverzivna, perverzna, čista.
Mogu te zatvoriti, lagati te
Kao što to obično rade djeca
koja su pokleknula pred propagandama
koje su slušala u pričama svojih baka
Možda će te sresti na mostu
koji je rasklimala studentica koja je svakoga proljeća trčala po njemu, a on se tresao
(sretna je slučajnost što mlada djevojka nije nosila grudnjak) –
tako ćeš i ti proći pred elektronskim okom policijskih kamera
i špijunskim zvijezdama večernicama
Trebat će ti svjetiljka (a sada nije tamno vrijeme!),
više mraka (a sada nije svijetlo vrijeme!) –
više tmine u prosvjetljenoj materinici grada
pocrvenjela od krvi s televizijskih vijesti
koje utjelovljuju zagrobni život tvoje pjesme
Ti dobro znadeš, teže je nadati se nego očajavati.
Odjednom počinješ precizno označavati dane,
kao mlada djevojka u menstrualni kalendar.
Dokaz je očit, neupitan –
djevojka je cijela sačuvana u ovoj pjesmi.
Samo joj je svijetli grudnjak progutao mrak.
SVAKODNEVNA VOŽNJA
1.
Dok stojim na prvom crvenom semaforu
vežem sigurnosni pojas
i mislim na požutjele papire u spremištu
ureda moga starog, ali šaljivog direktora
mislim i na sterilno-zabušantska pisma
vodećih i malo manje vodećih državnih organa
suprotno kolegama s katedre za etiku, koji misle na svoje supruge –
koje su vjerojatno frustrirane i frigidne
od previše čekanja na njihov slab profesionalni uspjeh –
misle i na djecu koja pitaju:
„Tata, zašto ti je stalno crveno?“
a nama se ruka, položena na mjenjač u brzini, trese
Svi čekamo žutu boju
kako bismo slobodno odahnuli i produžili put
opkoljen zabranama, znakovima i vikendicama
u koje nikada nećemo stići na seminar s kolegicama s romanistike
Kada dočekamo zelenu boju
mislimo na honorare koji nas sigurno neće zaobići
na ne preveliku radost naših nadređenih i podređenih,
mislimo na ljubavnice, na strast koju im dajemo
kada dolaze, kako bi molile za pomoć i savjet –
dok sam nagnut iznad spisa u aktovci
Kada opet zasvijetli crveno
pritišćemo gas i ogledavamo se
zaprašene tvornice u kojima nas nikada neće zaposliti
mislimo i na sastanke i zasijedanja
predsjednike organizacija u kojima imamo članstvo
kako bismo davali i primali
potpisivali i otpisivali
sve dok svijetli crveno
drugima krv vrije u žilama
zbog užarenog crnog asfalta
na kojem žamore mnogi,
koji nas žele prestići.
Kada zasvijetli zeleno
prisjetimo se majki, koje u potpeticama i s kolicima
u kojima voze djecu u šetnju,
a navečer ih hrane jabukama, toliko hvaljenim jabukama
„Kako li su lijepe, zelene!“
ne želimo ni misliti na sirotu gospodu
kojima sada svijetli crveno
koja sjede na purpurnim sjedalima
i drijemaju na raskrižjima, vezana pojasevima
poznanstava i straha
2.
Raskršća nam se zatvaraju kao granice
nositeljima visokih, kolegijalnih i drugih tajni
koji ispuštaju zeleni dim iz svojih debelih cigara
čekamo na gusto zelenilo iza kojeg su nam se sakrili
uljezi koji glasno viču na nas
čekamo, kada će nestati struje
pa će morati doći radnici i vratiti zeleno,
jer će te navečer ljubavnice prekoriti:
„Zlato, zašto se odmah crveniš?“,
tada nećemo htjeti misliti na one budaletine
koje su se danas vozile zelenim valovima.
U trenutku dok svijetli žuta boja
svi smo jednaki
samo je odluka drugačija:
pritisnuti kočnicu ili gas.
Trenutak stresa, trenutak akcije.
Međutim, nije svejedno ni vozimo li ili nas voze.
Na gorućim livadama
aktivno
pasu reaktivne krave.
ZAPIS U KAJDANCI
Balerina stavlja kajdanku na noćni ormarić.
Gasi i stolnu lampu,
i nastavlja se igrati kartama s leopardima, –
oni joj pak, polako trgaju
ukrasne žrtvene poklone –
i naizmjenično ponavljaju, kao da je dio obreda
s flert manirama
Pomisao kako bi joj netko htio pomoći je bolest,
koja se mora izliječiti odnosno, preležati.
A što sadrži zapis u kajdanci?
Ne moraš izlaziti iz kuće, ostani za stolom
i osluškuj! Ne moraš ni osluškivati, samo čekaj!
Ne moraš ni čekati, budi samo potpuno tiha
i neprimjetna; leopard će ti ponuditi
da mu skineš masku. Ni on sam to ne zna,
zato će zavijati pred tobom u transu.
Riješit će ti zagonetku: radi u tvrtki, u kojoj još uvijek
izrađuju stare gramofone.
POETSKI EPIGRAM ZA DVADESET I PRVO STOLJEĆE
(uz malu, ali nesebičnu pomoć nekolicine slovačkih literata)
“Poeti cijele Europe, ujedinite se, birokrati su se već ujedinili“,
zar se protiv toga ne treba izmisliti solidan recept?
Birokrat je u mnogome daleko nesigurniji tip od poznate karikature
komunističkih estrada u centralnoeuropskom prostoru. Eurobirokrat, ipak, nema gospodara! Boluje od najgoreg vida alergije, zato nas njegova arogantnost
ne treba čuditi!
Zato je već i književnost vid osvete. Plaća račune sudbini,
drugima, a u prvom redu – sebi. S kamatama.
Potvrde i dokumenti koje treba dati birokratima, više su od
prepreka konjskih egzibicionističkih utrka. A takve prepreke može izdržati samo jak natjecatelj. Pjesnik, svakako nije takav.
Uspješno ratovati s birokratima, može samo birokrat. I to taktički.
Zato, književnosti preostaje prihvaćanje beskrajno otvorene mogućnosti za prijelaz iz komunističkog harema u kapitalistički bordel. Pošto, sada već svatko ide na „svoju turu“. Priznajemo, teško je to što u tako medijalnoj atmosferi –
originalna književnost mučno traži „ljubavnika“. A masturbacija vremenom postaje dosadna i promašena. Srećom, još uvijek živimo u vremenu u kojem funkcioniraju Darwinovi zakoni koje, uostalom kopiraju i ekonomija i slobodno tržište.
S druge pak strane, na žalost, ne oduševljava ni život samostalnog umjetnika:
„Prije – ne bi dozvolio da ga kupe!
Danas – nikako da se proda!“
Zaključak (zaokružite – u kojem vremenu aktivno bivate?):
a. Kameno doba
b. Brončano doba
c. Papirno doba
(vrijeme birokratskih papira „precijenjene“ vrijednosti)
Molimo sretne dobitnike s hamburgerima i instant napitkom u rukama, neka se uključe u SMS poetry kviz.
Počinje manifestacija SLUM POETRY na BBC-u i na CNN-u.
Odaberite sami i uživajte!
Zvonko Taneski je rođen 12. ožujka 1980. Doktor je humanističkih znanosti, fakultetski profesor. Autor je pet zbirke pjesama: Otvorena vrata (1995.), Zbor gnjilog lišća (2000.), Greben (2003.), Čokolada u portfelju (2010.) i Nježnosti bez garancije (2012., nagrada „Bijela svitanja“), tri znanstvene monografije i velikog broja lingvističkih, književnih i kulturoloških članka. Preveden na engleski, talijanski, slovenski, srpski, bosanski, hrvatski, albanski, bugarski, ukrajinski, esperanto i slovački jezik. Dio njegova stvaralaštva je objavljeno ili predstavljeno na više jezika u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini, Srbiji, Bugarskoj, Crnoj Gori, Sloveniji, Italiji, Španjolskoj, R. Irskoj, Češkoj, Poljskoj, Rusiji, Slovačkoj, Indiji, Filipinima i u SAD-u. Dobitnik je više književnih i znanstvenih nagrada u Makedoniji i u inozemstvu. Počastan je član Kluba neovisnih pisaca u Slovačkoj (od 2006. godine) i Slovačkog PEN centra (od 2013 godine), kao i redovan član Neovisnih pisaca Makedonije (od 2012. godine). Autor više književnih prijevoda.
S makedonskog prepjevala Maja Mastnak-Car
Босански јазик
PROLJETNI UMOR, DANAS
(umor od juče)
Prvog toplog dana ove godine
otići ću od kuće
pa zar djeca od juče, ustvari,
ne napuštaju uvijek
dom
mada hinje
kako su u tek došli,
evo samo što su pristigli,
pa još jednom prekorače prag
da bi ljubakali izvijene vratove
učenica, vršnjakinja
peckajući ih ne baš pristojnim prijedlozima
Za poput uvijek uzimu po jednu voćku.
I polaze kao puževi
sa kućicom na leđima.
I dok po stanovima,
po stambenim blokovima čekamo
obilježavanje jubileja Praškog proljeća
sjedeći pred plazma-televizorima kao slijepci
u Bratislavi najaviše sniježnu oluju
još je mrak, valjda
će se razadaniti s vijavicom
odoše planovi turista
koji kod kuće čeznu za ljubavnicima
približavajući se Budimpešti neće izdržati a da ne zakukaju
za rodbinom
u proljeće bih samo da skitam
rodbinu i ljubavnike
raduju samo pokloni iz tuđih gradova
U tuđem krevetu noge mi mrznu
Dugo u njemu zaspivam, a kratko spavam
U tuđem krevetu i svaka djevojka je djevojka koja ima prošlost…
Da se nismo sreli negdje nekada…
Hmm… moguće je… u Brnu?!
Ah, ti dragi kreveti!
Bolje s tobom da se šetam nego sa drugima da plešem
da sjedam na klupe
po parkovima
preko puta ljubavnika što se kriju
i da imam publiku, zjala
naša prijateljstva treba da počnu
u vrijeme novembarskih kiša…
i zato još od tada volim tu somotnu odjeću
i kada me zabole leđa
liježem na postelju
sa novom, opranom posteljinom
sunce mijenja pravac
ja glas
današnja djeca ne mokre
u pelene,
nego javno – na ulici
proljeće, uostalom, počinje
kada takva djeca dojedu posljednje snjegove
Noćas ne idem kući
loše buđenje je proslijeđeno s padavinama
loše sa dugom
ili bez duge
sa gotovim jelima, brakovima, nevjerstvima, razvodima,
nebo i tako miriše na kamilicu
prolaznici naokolo imaju beskompromisne likove:
ni ulijevo, ni udesno
grad je prepun naivnih gangstera što djeluju anđeoski
(i da li su anđeli bili pravi, i da li su bili izmišljeni,
s vremenom postaje svejedno)
pri hodu im svjetlucaju pantalone i izdaju ih
kao Hristos sam znatiželjan
gdje li se samo pogubišie ljubavni savjetodavci
što osudiše pornografijju?
Sve sam nervozniji i nervozniji poslije svake cigarete
poslije koje me se vjerenica
ni ne sjeća
kada mi duva dim ne u lice, nego u oči
bez obzira na to što su neki drugi ljubavnici godinama,
a neki nedeljama,
prema usluzi i zaslugama
(seizmička ljubav ispod betonskog jastuka redovno spava)
Noć je stvorena za boemstvo
Svi pristojni ljudi, za čudo, dali su se na boemštinu
U Skoplju se bez sumnje nakotiše boemi.
(kada me ugledate da zapisujem njihova imena, prodrmajte toplomjer!)
Krajem prvog toplog dana ove godine
vratit ću se kući
pa djeca od juče, na kraju krajeva, uvijek se vraćaju kući.
Danas
KRAJ JEDNE TAJNE
Zaljubljen sam u makedonski foklor
Tamo se čeka sve do groba.
Ja ću te čekati 100 godina
i svaki dan bit će juni
i ti ćeš da gledaš
drugi da zaspiju
prije nas
pa ćeš da mi pričaš
o sinovima svojim, a ja tebi o kćerkama
i o dvije persijske mačke sa velikim kudravim repovima
Čekat ću te 100 godina
ama ne više.
SAN O LETENJU
Desi se i otvorim prozor
s namjerom da naučim letenje
pogledam dole gdje pliva put
s trbuhom teškim od automobila
i svaki put pametno promijenim svoj plan
Siđem stepenicama
(samo kada je lift pokvaren)
Koraci me najčešče zavedu u šumu
koja je puna zvjerinja i demona
koji se skrivaju po krošnjama
drveća
Tuda se krećem puževim hodom
sve dok ne uspijem da odredim mjesto
na kojem se nalaziš, sanjiva
zatim liježem na zemlju
i kroz granje borova
(od kojih se pravi borovača)
gledam u nebo
Kada uspijem da zaspijem
sanjam san o letenju
Poslije njega redovno se probudim
u svojoj postelji
MOKRA
Na dušeku mokra do kože
leži žena što sam je sanjao
Ubijena
budilcom
ZAPUŠENA PJESMA
In memoriam
Izbacujem tvoju
ovaj put zaista posljednju
kutiju
cigara
LJUBAV POSLIJE PIJANE NOĆI
Rano ujutro ćemo prati zube
i dugo stojati pred ogledalom sa pjenom u ustima
kušaćemo sopstvenu zasramljenost
Rano ujutro ćeš me pitati samo gdje si ostavila sat
a ja ću te zamoliti
da pustiš radio, spiker jutarnjih vijesti
informirat će nas o hiljadu studenata
koji su otišli kućama za praznike
i taktički će prećutati našu posljednju noć u modernom internatu
Rano ujutro ćemo se osjećati
toliko napušteni i izići ćemo
napolje na bučne ulice
čeprkaćemo po džepovima
u potrazi za izgubljenim vremenom
i putničkom kartom što važi
Vjetar će zaduvati praznim rukama
kao nezaposleni poštar
i radosno će odvejati
zgužvanu karticu sa nabrzinu napisanom nepotrebnom adresom
pa će biti toliko neprijatno
da se razdijelim od tebe
i da se naslonim
na hladni prozor
u autobusu
i da ćutim
Ali sada pričamo previše
kroz grlo nam prolaze svakakva priznanja
laka isto kao čaše,
pa će nam se riječi savršeno
preplesti
i odletjet ćemo negdje uvis
a nećemo ni osjetiti
da odatle stvaramo novog čovjeka
PRVI AKADEMSKI ČAS
Treba početi iznova,
ispočetka:
Prevrednovati azbuku
i priznati:
Aerobik je jedini put
što donosi spas.
PET SATI UJUTRO
Pet sati ujutro je i stvari se vraćaju
na svoje mjesto.
Gimnazijalci se vraćaju
taksijem, ali i sa prvim autobusima
kućama iz diskoteka
Sploćeni u opijenosti – i tako sanjaju o tabletama
protiv bolova u svojim glavama.
Žena srednjih godina namršteno se vraća
iz svojih snova u bračnoj postelji. Kada muž,
kojeg već napamet zna,
otvori oči, nać će je do sebe, kao da
nikad nigdje nije ni mrdnula, topla kao svježe pecivo.
Starci ispadaju sa ljuljaški
I sa ringišpila
I brže-bolje zauzumaju svoja mjesta u klinikama
I domovima za starce.
Pet sati je ujutro
I misli o tebi
vraćaju se u moju glavu
SOPSTVENA SOBA
1.
Gledaš sopstvene slike, ponosiš se likom
oslobođenim od napetosti
kao logo od reklame
Kada te više ne bude ovdje
Imaćeš pravo da urediš svijet kao svoju sopstvenu sobu,
Ne zaboravljaj,
otrov će najčešće skrivati u slatke kolače.
grad će i tada iza zavjese
neometano voditi
svoj noćni život
2.
Juče, ona je u kinu plakala, danas, kikoti se dok čita
skoro
svaki svijet ima dva kraja,
muški i ženski.
3.
Subota je. Djevojke feniraju kosu.
4.
Žena za volanom loše parkira.
Može da iziđe još napolje,
ali prema njoj već ide policijski muškarac
sa adekvatno promrzlim osmijehom.
Zapamtiće njen lik, možda će mu odgovarati
u erotskim snovima
u koje će potonuti
poslije radnog vremena
poslije izvršene službene patrole
u sopstvenoj sobi
gdje je dozvoljeno masturbiranje
NJEŽNOSTI BEZ GARANTNOG LISTA
Sa onima koji za ljude
stvaraju ljepotu,
ljudi se obično ponašaju ružno.
…
Svaka revolucija jede svju djecu, ali prvo
ih dobro uhrani.
…
Uporedo sa vijekom automobila korozira i brak.
…
Ko ima sreće u kartama,
nema šta da izgubi
bar kod razvoda.
…
Sa širenjem feminizma
i muze se priklanjju više uz autorke nego
uz autore.
…
Često se dogovorimo
o tome šta će biti sutra,
a potom se ne dogovorimo
o tome šta je je bilo juče.
…
U momentima slabosti
reći ćemo:
„ Poješću te od ljubavi“-
I odmah si na vrat zakačimo krivično djelo.
Jaz se sve više produbljuje.
Nježnosti se prodaju bez
garantnog lista.
Prevela: Seida Beganović
